Karaciğerimizin Sağlıklı Bir Şekilde Çalışıp Çalışmadığını Gösteren 'AST' Nedir, Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Vücudumuzun işleyişi için hayati bir öneme sahip olan karaciğerimiz tarafından üretilen AST enzimi hem bu işleyişte temel bir göreve sahiptir hem de kan testi sonuçlarındaki değerine göre karaciğer sağlığımız hakkında önemli bilgiler verir. Gelin AST nedir yakından bakalım ve yüksekliği ile düşüklüğü durumunda neler olabileceğini görelim.

Biz farkında olmasak bile vücudumuz her an sayısız işlem yaparak bizi hayatta tutuyor. Bu işlemlerden en hayati öneme sahip olanları ise karaciğerimiz üstleniyor. ALT ve AST gibi enzimler üreterek yediğimiz yiyecekleri sindirmekten tutun kanın pıhtılaşmasına kadar pek pek çok görevi yerine getiriyor. AST enziminin ise ayrı bir yeri var çünkü kandaki değerine göre karaciğerimizin doğru çalışıp çalışmadığını görebiliyoruz.

AST kısaltması ile bilinen aspartat aminotransferaz, aslında diğer organlarımızda da olan bir enzim ancak asıl üretildiği ve en yoğun olduğu yer karaciğer olduğu için direkt bu organın sağlığı hakkında bilgi vermektedir. Eğer kanınızdaki AST oranı yüksekse karaciğerinizde bazı sorunlar olduğu anlamına gelir. AST nedir sorusunu biraz daha detaylı inceleyelim ve gelin yüksekliği ile düşüklüğü gibi durumlarda neler olabileceğini görelim.

Aspartat aminotransferaz kısaca AST nedir?

Serum glutamik-oksaloasetik transaminaz SGOT olarak da bilinen aspartat aminotransferaz kısaca AST, karaciğerimiz tarafından üretilen bir enzimdir. En yoğun olduğu yer karaciğer olsa da kalpte, böbreklerde, beyinde ve kaslarda da belirli oranda AST bulunur. Karaciğer hasar gördüğü zaman kana karıştırdığı için kan testi sonuçlarında ortaya çıkan AST değeri üzerinden karaciğerinizin sağlığı anlaşılır.

AST ne işe yarar?

Karaciğerimizin temel görevi, vücudumuza giren besinleri enerjiye dönüştürmektir. Bunun için safra adı verilen bir madde üretir. Kanda bulunan atıkları ve toksinleri temizleyerek kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan farklı bileşenler de üretir. İşte bu bileşenlerden bir tanesi AST kısaltması ile anılan aspartat aminotransferaz enzimidir. AST değerinin kan testi sonuçlarındaki değeri ise var olduğu organların sağlığını işaret eder.

İdeal AST değeri kaçtır?

AST kısaltması ile anılan aspartat aminotransferaz enzimi U ile gösterilir ve 1 litre kandaki miktarı üzerinden değerlendirilir. Erkeklerin ideal AST değeri 10 ile 40 U / L arasında, kadınların ideal AST değeri ise 9 ile 32 U / L arasındadır. AST değerinin düşüklüğü pek görülmez ancak bu değerlerin üzerinde bir orana sahip olduğunuz zaman bu durum AST yüksekliği olarak değerlendirilir.

AST yüksekliği nedir, neden olur?

Kronik hepatit
Siroz
Safra kesesi kanallarındaki tıkanıklık
Karaciğer kanseri
Akut viral hepatit
İlaç kaynaklı karaciğer hasarı
Karaciğere giden kan damarlarında tıkanıklık
Yanıklar
Kalp krizi
Yoğun egzersiz
Kas yaralanmaları
Gebelik
Pankreatit
Farklı ameliyatlar

Erkeklerde 40 U / L, kadınlarda ise 32 U / L üzerinde çıkan AST değeri, AST yükseliği olarak değerlendirilir. AST yüksekliğine neden olan durumlar ise genel olarak bu şekildedir. Ancak dikkat ettiyseniz AST yüksekliğine neden olabilecek pek çok farklı durum var. Bu nedenle herhangi bir sorun yaşadığınız zaman kendi kendinize teşhis koymak yerine mutlaka uzman bir hekime muayene olun.

AST yüksekliği belirtileri:

Ciltte ve gözlerde sarılık
Sürekli yorgun olma hissi
Aşırı kilo kaybı
Kilodan bağımsız şiş bir göbek
Karın ağrısı
İştah kaybı
Ciltte kaşınma
Koyu renkli idrar
Açık renkli dışkı
Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik
Çürükler

Karaciğeriniz hasar aldığı zaman kanınızdaki AST değerinin yükselmesi sonucu ortaya çıkan belirtilerden bazıları bu şekilde. Çoğu AST yüksekliği durumunda bu belirtilerin biri ya da birkaç tanesi görülmektedir. Ancak herhangi bir belirti olmasa bile karaciğerinizin risk altında olduğu bazı durumlarda kan testi istenebilir.

AST yüksekliği riski yaratan durumlar:

Hepatit virüsüne maruz kalmak
Aşırı alkol tüketimi
Karaciğer hasarı yarattığı bilinen ilaçlar kullanmak
Genetik karaciğer rahatsızlıkları
Obezite
Şeker hastalığı
Metabolizma sorunları
Karaciğer yağlanması

Eğer henüz AST yüksekliği belirtilerinden birine sahip değilseniz ancak bu tür durumlardan bir ya da birkaç tanesi sizde varsa hekiminiz önlem olarak bir kan testi ile AST değerinizi kontrol etmek isteyecektir. Duruma göre ilaç değişimi ve hayat tarzı değişikliği önerilebilir ya da farklı bir tedavi yöntemi uygulanabilir.

AST düşüklüğü neden olur?

Böbrek rahatsızlıkları
Üre yüksekliği
Diyaliz
Şeker koması
Gebelik
B6 vitamini eksikliği

Kanınızdaki AST değerini düşüren durumlardan bazıları bu şekilde. AST düşüklüğü pek yaygın görülen bir durum değildir ve öyle olduğu zaman da genel olarak kısa sürer. Yine de en doğru kararı hekiminiz verecektir.

AST ile ALT arasındaki fark değeri nedir?

Aspartat aminotransferaz AST ile alanin aminotransferaz ALT birbirine çok benzeyen ve karaciğer sağlığı için kan testlerinde genel olarak birlikte değerlendirilen enzimlerdir. ALT enziminin en yoğun olduğu yer karaciğerken AST kalp, böbrek, beyin ve kas sisteminde de bulunur. AST değeri karaciğer başta olmak üzere pek çok farklı organda yaşanan hasarı ortaya çıkarabilir.

AST değeri nasıl düşürülür?

İşlenmiş gıda tüketimini sınırlandırın.
Alkol tüketimini sınırlandırın.
Lifli gıdalar tüketmeye çalışın.
Meyve ve sebze ağırlıklı bir diyet uygulayın.
Yeterince C vitamini aldığınızdan emin olun.

AST değerinizi yükselten rahatsızlığa ya da hastalığa göre değişiklik gösterse de genel olarak bu tür önlemler alarak ve hayat tarzınızı değiştirerek AST değerinizi düşürmeniz mümkün. Eğer AST değerinizin yüksek olmasının nedeni karaciğer hasarı yaratan bir ilaçsa bu durumu hekiminizle paylaşarak farklı bir ilaca geçebilir ya da ek bir ilaç daha alabilirsiniz.

Karaciğer sağlığı ile genel vücut sağlığınız arasında direkt bir ilişki vardır. Çoğu zaman karaciğer sağlığınız iyi değilse ve AST değeriniz yüksekse vücudunuzun farklı noktalarında da sorunlar vardır ve bunlara bağlı olarak belirtiler görürsünüz. Bu nedenle genel olarak sağlığınıza iyi bakmayı her zaman ön planda tutmalısınız.

Düzenli egzersiz yapmak, sigarayı bırakmak, alkol tüketimini sınırlandırmak gibi genel sağlığınıza iyi gelecek değişikliklerin yanı sıra enginar, kahve, yeşilçay, sarımsak, kuşkonmaz, üzüm, yer fıstığı, balık yağı ve greyfurt gibi besinler tüketerek karaciğer sağlığınızı koruyabilirsiniz.

Vücudumuz için hayati öneme sahip karaciğerimiz tarafından üretilen enzimlerden bir tanesi olan AST nedir, ne işe yarar gibi merak edilen soruları yanıtlayarak yüksekliği ve düşüklüğü durumlarında neler olabileceğinden bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi AST hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi en yakın sağlık kuruluşuna giderek uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.