Bilime Göre, İş Yerinde Her İşe Koşturmak Yöneticiler Tarafından Sömürülmemizin Önünü mü Açıyor? (Çıldırmamak Elde Değil!)

İş hayatına adım attıysanız, her işe koşturan ve herkese yardım eli uzatan kişilerin genelde hak ettikleri değeri göremediğini görmüşsünüzdü...

...

İş hayatına adım attıysanız, her işe koşturan ve herkese yardım eli uzatan kişilerin genelde hak ettikleri değeri göremediğini görmüşsünüzdür. Peki, iş yerinde cömert olmak gerçekten de sömürüyü beraberinde mi getiriyor? Bu konuda yapılmış bir bilimsel araştırmayı gelin birlikte inceleyelim.

2023 yılında literatüre kazandırılmış olan “The dark side of generosity: Employees with a reputation for giving are selectively targeted for exploitation” (Cömertliğin karanlık yüzü: Verme konusunda ün yapmış çalışanlar seçici bir şekilde sömürülmek üzere hedef alınıyor) isimli güncel bir çalışma önemli bulgulara ulaştı.

Söz konusu araştırma, çalışanların kendi zamanı, kaynakları, bilgisi ve bağlantıları gibi konularda cömert davranmasının yönetici ve iş arkadaşları tarafından nasıl ve neden daha fazla sömürüldüğünü tespit etmeyi amaçlıyor.

Öncelikle metodolojiyi incelemekte fayda var.

Araştırma, Amerika’da en az bir yıl iş deneyimi olan ve tam zamanlı çalışan 201 yönetici üzerine yapılıyor.

Katılımcıların yaşlarının ortalama 40 olduğu ve cinsiyet konusunda da dengeli bir dağılım olduğu görülüyor.

Deneysel bir yöntem izleyen araştırma kapsamında atılımcılar, doğrudan denetledikleri 6 çalışanın değerlendirmelerini yapıyorlar.

Bu doğrultuda, çalışanların cömertlik ve sömürü eğilimleri arasındaki ilişki inceleniyor.

Peki araştırma bulguları neyi işaret ediyor? Yöneticilerin cömert davranan çalışanlarını daha fazla sömürdüğü tespit ediliyor.

Yapılan analizler sonucunda, iş yerinde kendi kaynakları ile ilgili daha cömert ve açık davranan çalışanların daha fazla sömürüye maruz kaldığı görülüyor.

Bu doğrultuda, yöneticilerin cömert çalışanlardan tatil günlerinde veya fazla mesai saatlerinde ücretsiz olarak çalışmaları gibi taleplerde bulunma konusunda daha istekli oldukları tespit ediliyor.

Ek olarak, cömert çalışanların yöneticiler tarafından daha fazla sömürüye gönüllü olabilecekleri varsayımı da araştırma kapsamında destekleniyor.

Yani, cömert davranan çalışanların kendi istekleriyle zor veya ödülsüz işleri kabul edeceklerine dair güçlü bir inanç oluştuğu yorumu yapılıyor.

Ek olarak, yöneticilerin söz konusu sömürü taleplerinde etik boyutu göz ardı ettikleri sonucuna da ulaşılıyor.

Araştırmacılar, yöneticilerin sadık ve cömert çalışanlarından talep ettikleri şeylerde etik boyutu sıklıkla göz ardı edebildiklerini belirtiyorlar.

Bu doğrultuda, etik bilincin devreye sokulmasının cömert çalışanların sömürülme riskini azaltma potansiyeline sahip olduğu yorumunu yapıyorlar.

Özetle bu araştırma, cömertliğin her ne kadar takdir edilen bir erdem olsa da bu erdemin kötüye kullanılma riskinin de varlığını bilimsel bir çerçevede ispatlıyor.

Tabii her bilimsel araştırmada olduğu gibi bu araştırmanın da bazı kısıtları olabileceğini ve kendi örneklemi kapsamında ana kütleye mal edilebilmesinin doğru olacağını hatırlatarak içeriğimizi noktalayalım.

Kaynak: Journal of Experimental Social Psychology