Aniden Ayağa Kalkınca Neden Başımız Döner ve Gözlerimiz Kararır?

Uzandığınız koltuktan veya yataktan hızlı bir şekilde kalktığınızda baş dönmesi, göz kararması ve sersemlikle mutlaka karşılaşmışsınızdır. ...

...

Uzandığınız koltuktan veya yataktan hızlı bir şekilde kalktığınızda baş dönmesi, göz kararması ve sersemlikle mutlaka karşılaşmışsınızdır. Peki bu neden olur?

Aniden ayağa kalkma sonucunda rastladığımız bu problem, oldukça yaygındır ancak bir o kadar da sinir bozucudur. Etkileri ise bazen hiç geçmeyecekmiş gibi hissettirir.

Gelin, ani hareket sonucu neden bu problemlerle karşılaştığımıza bakalım. 

Aslında vücudun bu tepkisi, postüral veya ortostatik hipotansiyon olarak bilinir.

Vücut pozisyonunda hızlı bir değişiklik olmasından kaynaklanır. Ayağa hızlı bir şekilde kalktıktan saniyeler sonra görülen görme değişiklikleri, baş dönmesi ve sersemlik hissi, kan basıncında ani ve geçici bir düşüş sebebiyle meydana gelir.

Ayrıca bu saniyelerde beyne yeterli kan ve oksijen sağlanamaz. Retinanın ışık algılayan dokusu için oksijen tedariği de düşme eğilimi gösterir. Çünkü retina, kusursuz çalışabilmek için çok fazla oksijene ihtiyaç duyar. 

Yine ayağa kalkıldığında bacaklara, yaklaşık 300-800 cc kan çekilir ve bu da kan basıncında geçici bir düşüşe yol açar.

Bu da bacaklara aniden 0,3 ila 0,8 litre kan akışı gerçekleştiğini gösterir. Kan basıncındaki bu düşüş, beyne kan sağlayan atardamarlardaki ve oksijenin vücuda iletildikten sonra kanın aktığı, kalbin sağ atriyumundaki basınca duyarlı reseptörler tarafından algılanır.

Sonrasında bu aktive olmuş reseptörler, kişinin kan basıncını dengeleyen bir tepkiyi tetikler ve sonuç olarak kan damarları daralır, bacak ve karın kasları kasılır ve kalp atış hızı artar.

Bu etkiler genellikle fark edilmez ancak eğer yeterince su içmiyorsanız ya da grip gibi bir hastalık geçiriyorsanız, kan basıncındaki düşüş daha belirgin olabilir ve dengelemesi de daha uzun sürebilir. 

Özetle aniden ayağa kalkınca görülen göz kararması ve baş dönmesi, vücudun olağan bir tepkisidir ve endişelenecek bir şey yoktur. Ancak semptomlar artış gösterirse bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. 

Kaynaklar: Harvard Health, Live Science